OpenAPI trong lĩnh vực tài chính ngân hàng là gì ?

Xu hướng công nghệ OpenAPI

Trước đây, các tổ chức tài chính, đặc biệt là trong ngành ngân hàng, thường có xu hướng khép kín, không chia sẻ dữ liệu do lo ngại về an toàn và bảo mật thông tin khách hàng cũng như để đảm bảo hệ thống không bị tấn công bởi hacker. Tuy nhiên, sự xuất hiện của các công ty công nghệ tài chính (fintech) trong những năm gần đây đã thay đổi cục diện này. Các mô hình kinh doanh mới và những người chơi mới từ fintech đã thách thức vị thế “đóng” của các định chế tài chính truyền thống, tạo ra một sân chơi hoàn toàn mới.

Nhận thức được xu thế tất yếu này, các tổ chức tài chính ngân hàng đã dần hiểu rằng fintech và các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán, quản lý tài chính không chỉ là đối thủ mà còn là đối tác tiềm năng. Thay vì giữ kín và không chia sẻ dữ liệu khách hàng, các ngân hàng hiện nay đang dần mở cửa, trở nên cởi mở hơn để cùng khai thác tiềm năng từ thị trường ngày càng mở rộng. Ngân hàng mở (Open Banking) đang trở thành một xu hướng phổ biến và tất yếu tại Việt Nam.

Trên toàn cầu, nhiều quốc gia đã xây dựng chiến lược và chính sách cụ thể nhằm thiết lập khung pháp lý cho việc ứng dụng Open Banking, nhận thấy đây là xu hướng không thể tránh khỏi trong hoạt động kinh doanh ngân hàng hiện đại. Hiện nay, ít nhất 87% các quốc gia đã triển khai các hình thức khác nhau của ngân hàng mở thông qua các giao diện lập trình ứng dụng mở (Open Banking API). Riêng tại châu Âu, có ít nhất 410 nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến được phép truy cập vào dữ liệu ngân hàng mở.

Tại châu Á, tính đến cuối năm 2020, đã có 77 nền tảng ngân hàng mở cùng gần 1.500 sản phẩm dịch vụ liên quan, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm lên tới 228%. Các dịch vụ ngân hàng mở đã phát triển mạnh mẽ tại Hàn Quốc, Hong Kong, Singapore, Nhật Bản, v.v. Ở Hàn Quốc, Công ty Tài chính Viễn thông và Thanh toán Bù trừ Hàn Quốc (KFTC) đã triển khai hạ tầng Open Banking Hub từ năm 2020 và đến nay, số lượng giao dịch thông qua nền tảng này đã vượt qua 1 tỷ giao dịch mỗi tháng.

Tại Trung Quốc, một ví dụ điển hình về sự thúc đẩy ngân hàng mở là sự tích hợp giữa ngân hàng số WeBank và WeChat – ứng dụng nhắn tin, truyền thông xã hội và thanh toán di động nổi tiếng. Nhờ sự tích hợp này, khách hàng có thể thực hiện nhiều hoạt động như đặt lịch hẹn, chuyển tiền, và gọi taxi thông qua WeChat mà không cần sử dụng nhiều ứng dụng khác nhau.

Tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã thể hiện sự quan tâm và ủng hộ việc phát triển OpenAPI trong ngành ngân hàng. Cụ thể, NHNN đã phối hợp với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tổ chức buổi tọa đàm “Ứng dụng Open API trong ngành Ngân hàng – Thực trạng và đề xuất” tại Hà Nội vào ngày 29/3/2021. Sau đó, một số ngân hàng hàng đầu tại Việt Nam như TPBank, BIDV, HDBank đã hoàn thành nghiên cứu và bắt đầu triển khai OpenAPI, mở ra những cơ hội mới cho ngành tài chính trong nước.

OpenAPI là gì ?

OpenAPI là công nghệ cho phép các ứng dụng, phần mềm, và nền tảng số kết nối và trao đổi dữ liệu với các dịch vụ ngân hàng một cách an toàn và hiệu quả. Đặc biệt OpenAPI trong lĩnh vực tài chính ngân hàng được gọi là Open Banking API. Đây là xu hướng phát triển mạnh mẽ giúp mở rộng hệ sinh thái số và nâng cao trải nghiệm khách hàng trong kỷ nguyên số hóa.

Tầm quan trọng của OpenAPI trong kinh doanh

Việc cung cấp định nghĩa rõ ràng về API cho đối tác và các tổ chức hợp tác là yếu tố quan trọng để thành công trong nền kinh tế API. Để đạt được điều này, API cần được mô tả ngắn gọn, dễ hiểu, và chuẩn hóa, giúp người tiêu dùng API dễ dàng tiếp cận và sử dụng, bất kể ngôn ngữ lập trình nào.

Đặc tả OpenAPI (OAS)

Đặc tả OpenAPI (OAS) là một tiêu chuẩn mở giúp mô tả API một cách chính xác và dễ hiểu, chuyển giao kiến thức từ nhà cung cấp API sang người sử dụng API. OAS sử dụng nền tảng của HTTP và JSON, giúp tạo ra một từ điển toàn diện về các thuật ngữ liên quan đến API, đồng thời hỗ trợ trải nghiệm người dùng phong phú khi kết hợp với các công cụ hỗ trợ.

Không chỉ đơn giản là cung cấp API

Việc cung cấp API ra internet không đồng nghĩa với việc bạn đã triển khai thành công OpenAPI. Để đạt được tiêu chuẩn này, API phải tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt của OpenAPI. Phiên bản mới nhất của OpenAPI là 3.1.0, được xuất bản vào ngày 15/2/2021 (Xem phiên bản mới nhất tại đây). Các công ty công nghệ lớn như IBM, Google, Microsoft đã phát triển các giải pháp hỗ trợ OpenAPI cho các khách hàng trong lĩnh vực tài chính ngân hàng và doanh nghiệp lớn.

Kiến trúc OpenAPI

Một hệ thống OpenAPI trong lĩnh vực tài chính ngân hàng thường bao gồm ba thành phần chính:

1. API Gateway: Là cổng giao tiếp tích hợp hệ thống của doanh nghiệp với các hệ thống bên ngoài. API Gateway thực hiện định tuyến, xác thực, và chuyển đổi dữ liệu, đảm bảo kết nối an toàn với các dịch vụ khác như email và cơ sở dữ liệu.
2. API Management: Hỗ trợ quản lý vòng đời của API, ghi nhận log giao dịch từ API Gateway, và quản lý cấu hình hệ thống OpenAPI.
3. Developer Portal: Cổng thông tin cho phép lập trình viên đăng ký, thử nghiệm và sử dụng các API của doanh nghiệp, mở ra cơ hội sáng tạo các ứng dụng mới.

Tiêu chuẩn và yêu cầu cho OpenAPI

Hệ thống OpenAPI cần đáp ứng các tiêu chuẩn sau:

• Đặc tả OpenAPI: Mô tả chuẩn hóa giao diện lập trình cho các API HTTP.
• Tiêu chuẩn bảo mật: Sử dụng SSL/TLS, mã hóa và xác thực thông điệp, hỗ trợ các giao thức bảo mật như OAuth 2.0 và OpenID Connect.
• Tính linh hoạt và dễ triển khai: API cần dễ dàng triển khai và sửa lỗi nhanh chóng, hỗ trợ nhiều phiên bản mà không gây gián đoạn.
• Tính khả dụng cao và khả năng mở rộng: API phải sẵn sàng 24/7 và có khả năng mở rộng tự động để đáp ứng nhu cầu sử dụng tăng cao.

Khó khăn và thách thức

Triển khai OpenAPI trong lĩnh vực tài chính ngân hàng không chỉ gặp thách thức về công nghệ mà còn về pháp lý. Thành công đòi hỏi sự thay đổi nhận thức, thiết lập khung pháp lý vững chắc, và đầu tư vào hạ tầng công nghệ cũng như nhân sự.

OpenAPI, đặc biệt là Open Banking API, không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là chìa khóa giúp các ngân hàng và tổ chức tài chính tận dụng tối đa tiềm năng của hệ sinh thái số, nâng cao khả năng cạnh tranh và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.

Trong bối cảnh Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ các nền tảng số như thương mại điện tử, mobile money, và thanh toán QR, nhu cầu tích hợp, chia sẻ, và mở rộng API của các tổ chức chưa bao giờ trở nên cấp thiết như hiện nay, đặc biệt khi so sánh với một “người khổng lồ” như Trung Quốc. Những tổ chức không bắt kịp xu thế này sẽ gặp rủi ro lớn và có thể tụt hậu trong cuộc đua số hóa.

Điều này cũng tạo ra một động lực mạnh mẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi số cho doanh nghiệp. OpenAPI không chỉ là một công nghệ mà còn mở ra những tiềm năng phát triển mới trong ngành tài chính và ngân hàng Việt Nam, bao gồm các mô hình OpenBanking, Open Finance, và thậm chí Open Data trên toàn xã hội.

Với giao diện OpenAPI, hệ thống ngân hàng có thể kết nối và cung cấp dịch vụ cho mọi thành phần trong nền kinh tế, từ fintech, tài chính đến bán lẻ và logistics. Điều này giúp mở rộng phạm vi dịch vụ ngân hàng, đưa các dịch vụ tài chính đến gần hơn với toàn bộ người dân, góp phần vào sự phát triển toàn diện của nền kinh tế số Việt Nam.

Bài viết được viết lại dựa theo tham khảo và tổng hợp từ nhiều nguồn uy tín khác nhau.